bouwen bij een rijksmonument

De opgave betreft het vervangen van een woonhuis in een kleine, dorpse woonhuissetting. Een samenstel van drie woningen, in de tijd organisch gegrond in het buurtschap Kerkeneind in Herwijnen. Dit buurtschap is voor het grootste deel beschermd via de monumentenstatus. Ook is dit buurtschap het decor geweest van de onlangs opgenomen film “Oorlogswinter” naar het boek van Jan Terlouw.

Het rijksmonument bestaat uit een dwarshuis uit het begin van de 19e eeuw, eenvoudig gebouwd met karakteristieke architectonische elementen. Het is een mooie weergave hoe wonen en werken in de eeuwen samen is gegaan en op deze wijze is het woonhuis ook organisch gegroeid. Het pand heeft diverse uitbreidingen gekend met een timmerwerkplaats, schuurtjes, een arbeiderswoning en een naastgelegen brandspuithuisje. De opgave betreft het vervangen van een woonhuis, achter op het perceel gelegen. Een deel van dit woonhuis is van inferieure kwaliteit, zowel qua architectuur als in bouwkundige zin.

Het ontwerp

Het ontwerp is uiterst zorgvuldig tot stand gekomen, waarbij in eerste aanleg door ons kantoor een visie is neergelegd in verbeeldende zin. Vanuit dit vertrekpunt zijn in overleg met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en de Monumentencommissie de uitgangspunten voor het architectonische ontwerp gedefinieerd. Dit zijn:

de versterking van de cultuurhistorische waarde van het gehele complex
reageren op de ligging in de dijk van de nieuwe woning, zowel in exterieur als ook in interieur
zorg en aandacht voor het te behouden woningdeel, welke binnen het complex een belangrijke kwaliteit heeft
Het ontwerp voorziet in het herstel en restauratie van een bestaand blijvend deel van de woning. De stucwerken worden hersteld, het dak wordt hersteld en de gevels worden aangepast aan het hernieuwde gebruik.

Een transparant tussengedeelte in één bouwlaag maakt een zachte overgang naar de vervangende nieuwbouw. In het ontwerp van de nieuwbouw is gekozen voor een basement, welke in de dijk is gebouwd. Deze kelder komt op de tuin uit en herbergt een berging, badkamer en bijkeuken. Vervolgens is een woning gerealiseerd met een dwarskap, evenwijdig lopend met de woningen aan de dijkzijde. Het vormt op deze wijze een beëindiging van het complex naar de tuinzijde.

De opbouw op het souterrain kent twee lagen. Een tuinkamer met overdekt terras op tuinniveau. Een woonkamer aansluitend op de keuken op entreeniveau. Dit alles binnen een open plattegrond, zodat ook binnen de woning invoelbaar is, dat men woont aan de dijk.

Materialen:

Het ontwerp gaat uit van de kracht van soberheid in ontwerp en materialisering, de kracht van pure materialen. Met oog voor detaillering, tinten en texturen in aansluiting op het rijksmonument.

De stenen van Vogelensangh vormen hierbij een belangrijke basis. Deze mooie stenen uit de laatste kolengestookte ringoven vertolkt de puurheid, die we met het ontwerp willen uitdrukken.

Dit wordt gecombineerd met natuursteen, gefrijnde elementen, zinken goten, loden hoekkepers en de oude pannen in een mix van blauw en rood.

In de eenvoud van de details en de puurheid van de materialen vinden we ook de kracht, die we met het ontwerp uit willen drukken.

Op deze wijzen dragen we zorg voor een versterking van dit cultuurhistorisch erfgoed.

Een nieuw hoofdstuk voor dit mooie rijksmonument. Een bestendiging van ons erfgoed voor de toekomst.

Duurzaamheid en energiezuinigheid

Energiezuinigheid is een belangrijk onderdeel binnen het ontwerp. Enerzijds vanuit de comfortgedachte, anderzijds vanuit de zorg en aandacht voor ons milieu.

Opdrachtgever heeft zich in eerste aanleg geconcentreerd op het toepassen van een palletfire. Dit niet alleen voor de eigen woning, maar ook voor de andere twee woningen binnen het rijksmonument. De verwarming middels houtkorrels en hout wat vrij komt van de omliggende gronden geeft een beperkte belasting op ons milieu en verbruikt geen fossiele brandstoffen.

Bij het verder uitwerken van de plannen bleek dat de combinatie van de relatief grote installatie, de hoge kosten en de slechte bereikbaarheid van de korrelbuffer deze variant niet mogelijk maakte.

Er is daarop gekozen voor een installatie, gevoed door zonnecollectoren op de zuidzijde. Vanwege een zorgvuldige inpassing en gebruikmakend van het perspectief in de dijk, zijn deze slechts beperkt zichtbaar.

Ter beperking van energieverlies zijn gevels en dak hoogwaardig geïsoleerd tot een Rc-waarde van 5,0 en zijn in de detailleringen ook de infiltratieverliezen beperkt.

Binnen het oude gedeelte is gekozen voor isolatie aan de binnenzijde van wanden en daken, om de historische detailleringen niet te verstoren.

Bouw

Inmiddels heeft de bouw zijn aanvang genomen. Bij de ontmanteling van de niet waardevolle gebouwen zijn oude funderingen vrijgekomen. Deze zijn behouden en ingezet bij de instandhouding van het bestaande deel. Bij de bouwkundige uitwerking was hier reeds onderzoek naar verricht, zodat het ontwerp hier ook op aangepast kon worden.

Middels hoogfrequent, trillingsarm heiwerk zijn de palen ingebracht en wordt inmiddels een aanvang gemaakt met de kelderwanden.